OSMANLI ANADOLU'SUNDA NAMUS POLİTİKALARI: 18. YÜZYILDA CİNSEL ŞİDDET, TOPLUMSAL VE HUKUKİ DENETİM

04/04/2017 14:00
Turkey

 
  Başak Tuğ, Namus Politikaları başlıklı konuşmasında Şubat 2017'de Brill Yayınevi'nden basılan Politics of Honor in Ottoman Anatolia, Sexual Violence and Socio-Legal Surveillance in the Eighteenth Century adlı kitabı üzerine konuşacak. Bu kitapta Tuğ, 18. yüzyıl Osmanlı Anadolusu'nda toplumsal cinsiyet ve ahlaki düzenin toplumsal ve hukuki açıdan işleyişini inceliyor. Araştırmacı, Osmanlı tebaasının İstanbul hükümetine verdiği arzuhalleri, bu arzuhallere karşılık yazılan hükümleri ve Ankara ve Bursa kadı mahkemesi kayıtlarını inceleyerek, cinsel ve ahlaki düzenin hukuki denetiminin kurumsal yapısını gözler önüne seriyor. 

Tuğ araştırmasında 18. yüzyıl Osmanlı tarihinin revizyonist yorumları çerçevesinde merkezileşme ve adem-i merkezileşme tartışmalarının dışına çıkarak siyasal gelişmeleri toplumsal kontrol mekanizmaları açısından ele almayı öneriyor. 18. yüzyıl ortasında görünür olmaya başlayan arzuhal etme mekanizmalarının bürokratikleşmesi, yargı kontrolünün daha hiyerarşik bir yapıya kavuşması ve ceza uygulamalarının merkezi denetiminin artırılması gibi gelişmelerin, varolan toplumsal denetleme mekanizmalarını ve siyasal otoritenin cinsel suçların cezalandırılmasındaki takdir yetkisini kuvvetlendirerek cinselliğin toplumsal ve hukuki denetimini artırdığını iddia ediyor. Bu kurumsal ve hukuki gelişmelerin de, siyasal otoritenin 'eşkıyalık' olarak tanımladığı Osmanlı taşrasındaki toplumsal ve siyasi 'kargaşa'dan duydukları emperyal endişeden kaynaklandığını göstermeye çalışıyor. Tuğ, bu konuşmasında Osmanlı tebaası ile merkezi hükümeti arasında gerçekleşen arzuhal etme mekanizmasına odaklanarak, hukuki uygulamada namus ve ırz söylemindeki artışın izlerini sürüyor. Kullanılan hukuki terimlerdeki değişikliğin ve Osmanlı tebaasının talep dilindeki namus odaklı vurgunun, cinsel şiddet ile toplumsal şiddet arasındaki ilişkiyle ve dolayısıyla 18. yüzyıl Osmanlı Anadolusu'ndaki siyasi ve toplumsal gelişmelerle alâkasını göstermeyi amaçlıyor.